این ابزار بر اساس نتایج تستهای بیوشیمیایی استاندارد، به عنوان یک کمک تشخیصی برای شناسایی اولیه باکتریهای خانواده انتروباکتریاسه و برخی باسیلهای گرم منفی دیگر طراحی شده است. نتایج ارائه شده صرفاً جنبه پیشنهادی و آموزشی داشته و هرگز نباید به عنوان تشخیص قطعی در نظر گرفته شوند. تشخیص نهایی یک میکروارگانیسم همواره نیازمند تلفیق نتایج تستهای بیوشیمیایی، ویژگیهای مورفولوژیک (مانند رنگآمیزی گرم و شکل کلنی)، تستهای تکمیلی (مانند سرولوژی و تستهای مولکولی) و قضاوت بالینی توسط کارشناس آزمایشگاه است.
روش کار و نحوه استفاده از نرم افزار آنلاین تفسیر نتایج میکروب شناسی باکتری های خانواده انتروباکتریاسه
روش کار و راهنمای استفاده
این ابزار برای سادهسازی فرآیند تشخیص افتراقی باسیلهای گرم منفی، به ویژه خانواده انتروباکتریاسه، طراحی شده است. کاربر (کارشناس آزمایشگاه) مراحل زیر را دنبال میکند:
انجام تستهای بیوشیمیایی: ابتدا کاربر کلنی باکتری مشکوک را از محیط کشت اولیه (مانند بلاد آگار یا مککانکی) برداشته و تستهای بیوشیمیایی لازم را انجام میدهد. این تستها شامل موارد کلیدی مانند TSI، سیمون سیترات، اوره، ایندول، MR-VP و سایر تستهای قندی و دکربوکسیلاز است.
ورود نتایج به فرم: پس از گذشت زمان انکوباسیون لازم و خواندن نتایج تستها، کاربر وارد صفحه پلاگin در وردپرس میشود. در فرم طراحی شده، نتایج هر تست را به صورت زیر وارد میکند:
تستهای کیفی (مثبت/منفی): برای تستهایی مانند ایندول، سیترات، اورهآز و… کاربر گزینه “مثبت” یا “منفی” را انتخاب میکند.
تستهای TSI: برای محیط TSI، نتیجه سطح شیبدار (Slant) و عمق (Butt) به صورت جداگانه به عنوان “اسیدی (A)” یا “قلیایی (K)” وارد میشود.
گزینه “بدون پاسخ”: اگر تستی انجام نشده یا نتیجه آن نامشخص باشد، کاربر گزینه “بدون پاسخ” را انتخاب میکند. این گزینه باعث میشود تست مذکور در فرآیند آنالیز و مقایسه لحاظ نشود.
اجرای آنالیز: پس از وارد کردن تمام نتایج موجود، کاربر روی دکمه “آنالیز و شناسایی باکتری” کلیک میکند.
مشاهده نتایج: پلاگین نتایج را در سه بخش مجزا نمایش میدهد:
محتملترین باکتریها: لیستی از باکتریهایی که بیشترین تطابق را با نتایج وارد شده دارند، به ترتیب از بیشترین به کمترین امتیاز نمایش داده میشوند.
تستهای کلیدی افتراقی: برای هر باکتری پیشنهادی، تستهای کلیدی که میتوانند به افتراق آن از سایر گزینهها کمک کنند، مشخص شدهاند.
اطلاعات تکمیلی: برای هر باکتری، اطلاعات بالینی، نکات آزمایشگاهی و ویژگیهای مهم آن نمایش داده میشود تا به کاربر در تصمیمگیری نهایی کمک کند.
پاک کردن فرم: برای شروع یک آنالیز جدید، کاربر میتواند روی دکمه “پاک کردن فرم و شروع مجدد” کلیک کند تا تمام ورودیها پاک شده و فرم به حالت اولیه بازگردد.
نحوه محاسبه و آنالیز نتایج
الگوریتم شناسایی پلاگین بر اساس یک سیستم امتیازبندی وزنی کار میکند. هدف این است که به نتایج قطعی (مثبت/منفی) وزن بیشتری نسبت به نتایج متغیر (Variable) داده شود.
دریافت ورودی کاربر: اسکریپت PHP ابتدا تمام نتایج ارسال شده از فرم را دریافت میکند. تستهایی که “بدون پاسخ” علامت خوردهاند، از فرآیند مقایسه کنار گذاشته میشوند.
پیمایش در پایگاه داده: الگوریتم به ازای هر باکتری موجود یک امتیاز اولیه (صفر) در نظر میگیرد و مراحل زیر را انجام میدهد:
برای هر تستی که کاربر نتیجه آن را وارد کرده است، نتیجه ورودی با نتیجه ثبت شده برای آن باکتری در پایگاه داده مقایسه میشود.
امتیازدهی بر اساس قوانین زیر انجام میشود:
تطابق کامل (Full Match – امتیاز: +2): اگر نتیجه کاربر دقیقاً با نتیجه ثبت شده در دیتابیس یکی باشد (مثلاً هر دو positive یا هر دو negative هستند)، 2 امتیاز مثبت به باکتری تعلق میگیرد. این بیشترین امتیاز است زیرا نشاندهنده یک تطابق قطعی است.
عدم تطابق کامل (Mismatch – امتیاز: -3): اگر نتیجه کاربر با نتیجه ثبت شده در دیتابیس در تضاد باشد (مثلاً یکی positive و دیگری negative باشد)، 3 امتیاز منفی به باکتری تعلق میگیرد. این جریمه سنگین باعث میشود باکتریهایی که حتی یک تست کلیدی مغایر دارند، به سرعت از صدر لیست حذف شوند.
تطابق با نتیجه متغیر (Variable Match – امتیاز: +1): اگر نتیجه ثبت شده در دیتابیس برای یک تست variable باشد (یعنی سویههای مختلف آن باکتری میتوانند مثبت یا منفی باشند)، در این صورت هر نتیجهای که کاربر وارد کند (مثبت یا منفی) به عنوان یک تطابق احتمالی در نظر گرفته شده و 1 امتیاز مثبت به باکتری داده میشود. این امتیاز کمتر از تطابق کامل است، زیرا این تست قدرت افتراقی بالایی ندارد.
مرتبسازی و فیلتر کردن: پس از محاسبه امتیاز برای تمام باکتریهای دیتابیس، لیست نهایی بر اساس امتیاز کل (از بیشترین به کمترین) مرتب میشود. باکتریهایی که امتیاز منفی بالایی دارند یا امتیازشان از یک حد آستانه کمتر است (در کد فعلی، امتیاز 0 و پایینتر)، معمولاً در لیست نهایی نمایش داده نمیشوند تا نتایج شلوغ و گمراهکننده نباشد.
نمایش نتایج: باکتریهای برتر به همراه تحلیل تطابق تستها (کدام تستها منطبق و کدام نامنطبق بودند) و اطلاعات تکمیلی نمایش داده میشوند. این تحلیل به کاربر کمک میکند تا بفهمد چرا یک باکتری خاص در صدر لیست قرار گرفته و مغایرتها در کدام تستها بوده است.
۳. منابع علمی مورد استفاده
پایگاه داده بیوشیمیایی و اطلاعات بالینی این پلاگین بر اساس ترکیبی از معتبرترین منابع مرجع در زمینه میکروبشناسی بالینی تهیه و تدوین شده است. به عنوان یک کارشناس باسابقه، میدانم که تکیه بر یک منبع واحد کافی نیست، بنابراین اطلاعات از منابع زیر تلفیق و اعتبارسنجی شدهاند:
Bailey & Scott’s Diagnostic Microbiology: این کتاب یکی از مراجع اصلی و استاندارد در آزمایشگاههای میکروبشناسی بالینی در سراسر جهان است. جداول بیوشیمیایی و خصوصیات افتراقی انتروباکتریاسه و سایر باسیلهای گرم منفی عمدتاً از این منبع استخراج شدهاند.
Manual of Clinical Microbiology (ASM Press): این کتاب که توسط انجمن میکروبشناسی آمریکا منتشر میشود، به عنوان “کتاب مقدس” میکروبشناسی بالینی شناخته میشود. اطلاعات دقیق در مورد تستهای بیوشیمیایی، نتایج متغیر (Variable) و اهمیت بالینی پاتوژنها از این منبع گرفته شده است.
Koneman’s Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology: این اطلس به دلیل تصاویر باکیفیت و جداول مقایسهای جامع، منبع بسیار خوبی برای تأیید ویژگیهای فنوتیپیک و بیوشیمیایی باکتریهاست.
مقالات علمی و پایگاههای داده آنلاین: برای نتایج مربوط به باکتریهای نادرتر یا سویههایی با پروفایلهای بیوشیمیایی غیرمعمول، از پایگاههای داده آنلاین معتبر مانند LPSN (List of Prokaryotic names with Standing in Nomenclature) و مقالات منتشر شده در ژورنالهایی نظیر Journal of Clinical Microbiology (JCM) استفاده شده است.
منابع علمی مورد استفاده
پایگاه داده بیوشیمیایی و اطلاعات بالینی این پلاگین بر اساس ترکیبی از معتبرترین منابع مرجع در زمینه میکروبشناسی بالینی تهیه و تدوین شده است. به عنوان یک کارشناس باسابقه، میدانم که تکیه بر یک منبع واحد کافی نیست، بنابراین اطلاعات از منابع زیر تلفیق و اعتبارسنجی شدهاند:
Bailey & Scott’s Diagnostic Microbiology: این کتاب یکی از مراجع اصلی و استاندارد در آزمایشگاههای میکروبشناسی بالینی در سراسر جهان است. جداول بیوشیمیایی و خصوصیات افتراقی انتروباکتریاسه و سایر باسیلهای گرم منفی عمدتاً از این منبع استخراج شدهاند.
Manual of Clinical Microbiology (ASM Press): این کتاب که توسط انجمن میکروبشناسی آمریکا منتشر میشود، به عنوان “کتاب مقدس” میکروبشناسی بالینی شناخته میشود. اطلاعات دقیق در مورد تستهای بیوشیمیایی، نتایج متغیر (Variable) و اهمیت بالینی پاتوژنها از این منبع گرفته شده است.
Koneman’s Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology: این اطلس به دلیل تصاویر باکیفیت و جداول مقایسهای جامع، منبع بسیار خوبی برای تأیید ویژگیهای فنوتیپیک و بیوشیمیایی باکتریهاست.
مقالات علمی و پایگاههای داده آنلاین: برای نتایج مربوط به باکتریهای نادرتر یا سویههایی با پروفایلهای بیوشیمیایی غیرمعمول، از پایگاههای داده آنلاین معتبر مانند LPSN (List of Prokaryotic names with Standing in Nomenclature) و مقالات منتشر شده در ژورنالهایی نظیر Journal of Clinical Microbiology (JCM) استفاده شده است.
نکته مهم:
این ابزار بر اساس نتایج تستهای بیوشیمیایی استاندارد، به عنوان یک کمک تشخیصی برای شناسایی اولیه باکتریهای خانواده انتروباکتریاسه و برخی باسیلهای گرم منفی دیگر طراحی شده است. نتایج ارائه شده صرفاً جنبه پیشنهادی و آموزشی داشته و هرگز نباید به عنوان تشخیص قطعی در نظر گرفته شوند. تشخیص نهایی یک میکروارگانیسم همواره نیازمند تلفیق نتایج تستهای بیوشیمیایی، ویژگیهای مورفولوژیک (مانند رنگآمیزی گرم و شکل کلنی)، تستهای تکمیلی (مانند سرولوژی و تستهای مولکولی) و قضاوت بالینی توسط کارشناس آزمایشگاه است.